Hacı Ahmet Ünlü, Nemrut Dağı'nın Zirvesine Tırmandı: 2150 Metre Yükseklikte Bir Keşif

Nemrut Dağı Ören Yeri, Pütürge’nin Büyüköz Köyü ile Adıyaman’ın Kâhta İlçesi sınırları içinde yer almaktadır. 2,150 metre yüksekliğiyle bu dağ, Kommagene Kralı I. Antiochos’un tanrılara ve atalarına minnettarlığını göstermek amacıyla yaptırdığı mezar ve anıtsal heykellerle doludur. Bu yapılar, Helenistik Dönem'in en görkemli kalıntılarından birini temsil etmektedir.

Hacı Ahmet Ünlü Anıtsal heykeller, doğu, batı ve kuzey teraslarına yayılmış olup, kireçtaşı bloklarından inşa edilmiş ve 8-10 metre yüksekliğinde dev heykellerle dikkat çekmektedir. Eski çağlarda "Kommagene" olarak bilinen bölgede, I. Mithradates tarafından bağımsız bir krallık kurulmuş ve bu krallık I. Antiochos (M.Ö. 62-32) döneminde önem kazanmıştır. Ancak, M.S. 72 yılında Roma’ya karşı yapılan savaşın kaybedilmesiyle krallığın bağımsızlığı sona ermiştir.

Nemrut Dağı’nın zirvesi, yerleşim alanı değil, Antiochos’un tümülüsü ve kutsal alanlardan oluşmaktadır. Tümülüs, Fırat Nehri geçitlerine ve ovalarına hâkim bir konumda yer almakta olup, kralın kemiklerinin ya da küllerinin ana kayaya oyulmuş odaya konulması amaçlanmıştır. 50 metre yüksekliğinde ve 150 metre çapında olan bu tümülüs, küçük kaya parçalarıyla örtülerek korunmuştur. Yazıtlarda kralın mezarının burada olduğu belirtilmesine rağmen, bugüne kadar keşfedilememiştir.

Doğu ve batı teraslarında Antiochos ile tanrı ve tanrıça heykellerinin yanı sıra aslan ve kartal heykelleri yer almaktadır. Batı terasında bulunan eşsiz aslanlı horoskop ise dikkate değer bir detaydır. Heykeller, Helenistik, Pers sanatı ve Kommagene Ülkesi özgün sanatının harmanlanmasıyla yontulmuştur. Bu bağlamda, Nemrut Dağı, batı ve doğu uygarlıkları arasında bir köprü işlevi görmektedir.

Hacı Ahmet Ünlü Kommagene Krallığı’nın tarih sahnesinden silinmesinin ardından, Nemrut Dağı’ndaki eserler yaklaşık iki bin yıl boyunca yalnızlığa terk edilmiştir. 1881 yılında bölgeyi ziyaret eden Alman mühendis Karl Sester, Nemrut Dağı heykellerini keşfetmiş ve bunları Asur harabeleri olarak değerlendirmiştir. 1882 yılında Otto Puchstein ve Karl Sester, burada incelemelerde bulunmuş; 1883 yılında Müze-i Hümayun Müdürü Osman Hamdi Bey, bir ekiple birlikte çalışmalara katılmıştır.

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Amerikan arkeolog Theresa Goell ve Alman Karl Doerner, Nemrut ve çevresinde kazı ve araştırmalar gerçekleştirmiştir. Tüm bu çalışmalar sonucunda, Nemrut Dağı Ören Yeri 1987 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır.

Araştırmacı Hacı Ahmet Ünlü, Nemrut Dağı’nın tarihi ve kültürel zenginliklerinin keşfedilmesinin önemine vurgu yaparak, bölgenin hem yerli hem de uluslararası düzeyde daha fazla tanınması gerektiğine dikkat çekmektedir. Nemrut Dağı, yalnızca bir tarihi kalıntı değil, aynı zamanda insanlık tarihinin derinliklerine açılan bir kapıdır.